اگر بخواهیم همه چیز را از همان اول شروع کنیم، باید بگوییم پروتوتایپ چیست و در جواب باید گفت تقریبا هر محصولی که می‌شناسید، زمانی یک Prototype یا نمونه اولیه بوده است. صرف‌نظر از اینکه در هر صنعتی چه اتفاقی می‌افتد، هنگام خلق یک محصول از مرحله شروع به نقطه‌ای خواهید رسید که باید ایده خود را تایید کنید.
تنها زمانی می‌توانید منابع موردنیازتان را از ذی‌نفعان و سرمایه‌گذاران بگیرید که به کمک پروتوتایپ تا نمونه اولیه موافقت آن‌ها را به دست بیاورید. به همین دلیل است که نمونه‌های اولیه بخش اصلی چرخه عمر محصول هستند.
در این مقاله از پرمون توضیح خواهیم داد یک Prototype یا نمونه اولیه دقیقا چیست؟ چرا استفاده از آن‌ها مفید است و انواع مختلف آن چه هستند؟
پروتوتایپ یا نمونه اولیه چیست؟
در ساده‌ترین سطح آن، Prototype یا نمونه اولیه یک مدل یا نمونه اولیه از یک جسم، شی، وسیله یا هرچیزی است که شما برای آزمایش یک طرح می‌سازید. تفاوتی ندارد در حال طراحی اولیه یک محصول محسوس مثل نرم‌افزار هستید یا یک محصول ملموس و فیزیکی!
نمونه‌های اولیه یا پروتوتایپ‌ها پیش‌نویس‌هایی از نسخه نهایی ایده مدنظر شما هستند که بر عملکرد محصول تمرکز دارند و به ذی‌نفعان تصویر واضحی از محصول نهایی شما می‌دهند.
پروتوتایپ مناسب شما
یکی از ویژگی‌های مهم یک Prototype یا نمونه اولیه این است که شما مجبور نیستید یک مدل 1 به 1 از محصول نهایی ایجاد کنید. یعنی در پروتوتایپ قرار نیست ایده محصول موردنظرتان را با همه جزییات و به شکلی کاملا دقیق طراحی کنید.
معمولا فقط به بخش خاصی از محصول نهایی نیاز دارید که می‌خواهید آن را آزمایش کنید؛ بخشی که کارکرد اصلی ایده و محصول شما را به دیگران نشان خواهد داد.
شما حتی مجبور نیستید فقط یک پروتوتایپ یا نمونه اولیه برای محصول خود ایجاد کنید و می‌توانید یکی از چند گزینه مختلف زیر را امتحان کنید:
– ساخت و طراحی اولیه
با یک Prototype بسیار مبتدی و ساده یا نمونه اولیه شروع کنید و تا زمانی که ایده مدنظرتان را کامل نکرده‌اید، روی همان کار کنید.
بعد می‌توانید این طرح را به عنوان نسخه‌ای از MVP محصول خود در نظر بگیرید. این MVP برای ساخت یک محصول خیلی ساده است که تنها روی عملکردهای حیاتی محصول تمرکز دارد.
اگر تا به حال کلمه MVP را نشنیده‌اید، بد نیست بدانید MVP یا minimum viable products یعنی یک محصول اولیه قابل‌استفاده که با حداقل ویژگی‌ها و امکانات ساخته شده است.
– تست و ادامه مراحل
در ادامه شما می‌توانید پروتوتایپ‌ها یا نمونه‌های اولیه مختلفی را برای بخش‌های خاصی از محصولتان ایجاد کنید. البته باید به این موضوع هم توجه کنید که ممکن است بعد از پایان آزمایش‌های مختلف، این پروتوتایپ‌ها را دور بیندازید یا با تغییرات مختلفی تکرار کنید.
این مراحل و کارها به شما کمک می‌کند در کل مسیر طراحی ایده اولیه محصولتان یک رویکرد چابک به فرآیند طراحی خود داشته باشید.
– تکرار چرخه‌ها
به طور کلی نیازی نیست که پروتوتایپ‌ها یا نمونه‌های اولیه تا پایان یک چرخه طراحی محصول منتظر آزمایش و تست بمانند. شما می‌توانید هر ایده‌ای را که دوست دارید، با همین Prototype یا نمونه‌های اولیه اعتبارسنجی و آزمایش کنید.
در نهایت با تکرار مداوم این فرآیند از لحظه ایده‌پردازی و کشف محصول تا بعد از پیاده‌سازی نهایی، می‌توانید یک چرخه ثابت بهبود را ادامه دهید تا ایده مدنظرتان هربار بهتر و بهتر شود.
پروتوتایپ‌ها یا سایر ابزارهای طراحی
پروتوتایپ یا نمونه اولیه یک ابزار گسترده، رایج و جاافتاده برای پیاده‌سازی طرح و ایده اولیه و نمایش آن به ذی‌نفعان است. Prototype می‌تواند برای ساخت مدلی از کل یک پروژه، مدلی متمرکز بر عملکرد محصول به جای طراحی ساده، یا مدلی متمرکز بر طراحی محصول و بدون عملکرد استفاده شود.
اینکه شما چه استفاده‌ای از پروتوتایپ کنید و با چه هدفی به طراحی و پیاده‌سازی آن بپردازید، به خودتان بستگی دارد. با این حال رایج‌ترین مورد استفاده از Prototype، طراحی محصول با تمرکز بر عملکرد بهتر آن است.
ارائه یک طراحی تعاملی با پروتوتایپ‌ها، بزرگ‌ترین مزیت آن‌هاست و همین طراحی تعاملی است که پروتوتایپ‌ها را از وایرفریم‌ها و ماکت‌ها متمایز می‌کند.
تمرکز بیشتر روی عملکرد، پروتوتایپ‌ها را به یک ابزار عالی برای استفاده در آزمایش‌ها تبدیل کرده است.
مزایای Prototype یا نمونه اولیه چیست؟
همان‌طور که توضیح دادیم، نمونه‌های اولیه بخش مهمی از فرآیند طراحی محصول هستند. از آن جا که پروتوتایپ‌ها یا نمونه‌های اولیه بهترین مدل‌های طراحی برای آزمایش هستند، بیایید ببینیم در چه جایی می‌توانند به شما کمک کنند.
– اعتبارسنجی ایده
شما می‌توانید از Prototypeها برای به اشتراک گذاشتن ایده خود در مراحل اولیه طراحی محصول استفاده کنید. این کار به شما و تیمتان کمک می‌کند آنچه را که می‌خواهید به دست آورید، به طور کاملا واضح، شفاف و دقیق مشخص کنید.
– طرح‌های مشارکتی
فرایند طراحی محصول یک فرایند کاملا مشارکتی است. همان طور که در حال آزمایش و تست کارکرد پروتوتایپ‌ها هستید، باید تا حد امکان ذی‌نفعان را در کل مسیر درگیر کنید.
نویسندگان تجربه کاربری یا همان UX می‌توانند به آزمایش مسیریابی کاربران در بستر Prototype مدنظرتان کمک کنند، توسعه‌دهندگان می‌توانند عملکرد بخش‌های محصول پروتوتایپ را آزمایش کنند و در مرحله بعدی مدیران محصول می‌توانند به شما کمک کنند تا مسیرهای پیش روی کاربر در هر گام را آزمایش کنید.
– سرمایه‌گذاران و سهام‌داران
اغلب شما به یک نمونه اولیه نیاز دارید تا به سرمایه‌گذاران و ذی‌نفعان ثابت کنید این ایده ارزش پیاده‌سازی و بهره‌برداری را دارد.
شما می‌توانید یک پروتوتایپ طراحی کنید تا آنچه را که در ذهنتان است، به سرمایه‌گذاران و ذی‌نفعان ارائه دهید. با این کار می‌توانید طرح و ایده خود را به شکلی کاملا واضح و دقیق به مخاطبانتان انتقال دهید.
– آزمایش کاربردپذیری
پروتوتایپ‌ها یا نمونه‌های اولیه طراحی می‌شوند تا نسخه‌ای تعاملی از محصول شما را به کاربران برسانند. در مرحله بعدی کاربران Prototype محصول شما را بررسی می‌کنند و نظرشان را درباره هر بخش آن به شما خواهند گفت.
در نتیجه بودن صرف هزینه اضافه متوجه خواهید شد که این ایده ارزش پیاده‌سازی را دارد یا خیر؟ و اگر برای اجرای آن جدی هستید، چه بخش‌هایی از آن به تغییر نیاز دارد.
حالا که فهمیدید استفاده از پروتوتایپ‌ها چقدر مفید است، بیایید به انواع مختلف نمونه‌های اولیه هم نگاه کنیم.
چند نمونه پروتوتایپ
مشابه مدل‌ها و وایرفریم‌ها، پروتوتایپ‌ها هم به تناسب نیاز شما می‌توانند جزییات متفاوتی داشته باشند. بنابراین بیایید تفاوت‌های بین پروتوتایپ‌هایی با جزییات پایین و بالا را بررسی کنیم.
– پروتوتایپ‌ها با جزییات کم
پروتوتایپ‌ها یا نمونه‌های اولیه با جزییات کم گزینه‌ای هستند که در مراحل اولیه طراحی محصول استفاده می‌شوند. این طرح‌ها معمولا با مداد و کاغذ کشیده می‌شوند. شما می‌توانید از Prototypeها برای انتقال سریع یک طرح و ایده استفاده کنید.
به تناسب نیازهایتان گاهی اوقات باید یک Prototype با جزییات کم را آماده کنید و در صورت نیاز سراغ اضافه‌کردن جزییات بیشتر بروید.
– مزایای پروتوتایپ‌هایی با جزییات کم
- انتقال کلیات ایده به ذی‌نفعان و سرمایه‌گذاران با خلق یک طرح ساده و سریع ممکن است.
- به ابزارها و محصولات مختلف برای پیاده‌سازی ایده نیازی نیست.
- در طول جلسات طوفان فکری امکان طراحی منعطف حتی فقط با یک مداد و کاغذ وجود دارد.
- امکان پیاده‌سازی با هر سطح دانش و تجربه و توسط هرکسی ممکن است.
– معایب پروتوتایپ‌هایی با جزییات کم
- طراحی ناشیانه و خام باعث انتقال نادرست مفهوم و افزایش اصطکاک بین افراد تیم و ذی‌نفعان می‌شود.
- بدون ابزار مشخص برای اندازه‌گیری دقیق هر بخش محصول درک محصول کمی سخت است.
- پیاده‌سازی بعضی بخش‌ها روی کاغذ راحت و در بستر دیجیتال و کد سخت است.
- تکرار و بهینه‌سازی فرایند پیاده‌سازی طرح روی کاغذ سخت و در بستر دیجیتال راحت است.
– پروتوتایپ‌ها با جزییات زیاد
وقتی به یک Prototype یا نمونه اولیه برای یک محصول دیجیتال فکر می‌کنید، احتمالا نمونه پروتوتایپی با جزییات زیاد همان چیزی است که در ذهن شماست. این نوع پروتوتایپ‌ها در واقع به تعریف نمونه اولیه محصول نزدیک‌تر هستند.
شما می‌توانید نمونه‌های اولیه با جزییات زیاد را با استفاده از ابزارهای طراحی دیجیتال مانند Sketch درست کنید. حالا وقت آن است به مزایا و معایب استفاده از یک Prototype با جزییات زیاد نگاهی بیندازید.
– مزایای پروتوتایپ‌هایی با جزییات زیاد
- نمونه اولیه طراحی‌شده به طرز باورنکردنی به طرح نهایی محصول نزدیک است.
- شما می‌توانید با یک طرح اولیه کار را شروع و بعد با تغییر سریع جزییات آن را در مقیاس دیگری امتحان کنید.
- ایجاد تفاوت در جزییات از جمله رنگ‌ها، کامپوننت‌ها، متن‌ها و… می‌تواند تغییرات چشمگیری در تجربه کاربری ایجاد کند.
- تغییر در طراحی‌ها، رنگ‌ها، قاب‌بندی‌ها و… بسیار راحت و گرفتن بازخورد کاربر روی این بخش‌ها به شکل جزیی و جزیی‌تر امکان‌پذیر است.
– معایب پروتوتایپ‌هایی با جزییات زیاد
- اضافه‌کردن همه جزییات طراحی، رنگ‌ها و… به کار بسیار وقت‌گیر است.
- برای اجرای یک Prototype دیجیتالی به ابزارهای طراحی و مهارت‌های بسیار بالا در طراحی نیاز است.
- هزینه زیادی برای اجرای چنین طراحی نیاز است.
در این بخش بد نیست به این موضوع هم اشاره کنیم که نباید به پروتوتایپ‌هایی با جزییات کم یا جزییات زیاد به عنوان یک گزینه منحصربه‌فرد و در تقابل با هم نگاه کنید.
به احتمال خیلی زیاد باید به تناسب آن چه که آن را طراحی و آزمایش می‌کنید، در طول همه فرایندهای طراحی از هر دو حالت استفاده کنید. در این میان نکته کلیدی که باید آن را به خاطر داشته باشید، این است که طرح‌ها و Prototypeهای خود را به طور مداوم و البته به هر روشی که برای شما مناسب است، آزمایش کنید.
با این کار در هر مسیری که در حال طراحی محصول باشید، با تغییرات ناگهانی از سوی ذی‌نفعان یا بازخورد (فیدبک) مشتریان مواجه نخواهید شد.
جمع‌بندی: پروتوتایپ یک راه کم‌هزینه برای اطمینان از کارکرد محصول
پروتوتایپ‌ها می‌توانند با یک مداد و کاغذ ساده یا در یک بستر دیجیتال به شکل تعاملی طراحی شوند. شما با طراحی یک Prototype ایده کلی محصول، راهکار و… مدنظرتان را به یک تصویری به ذی‌نفعان، سرمایه‌گذاران و حتی کاربران نهایی منتقل می‌کنید.
به این ترتیب می‌توانید قبل از آن که تیم توسعه را با آن همه هزینه و زمان درگیر ساخت محصول کنید، درباره اینکه اصلا ساخت چنین محصولی کار عاقلانه‌ای است یا خیر و آیا این محصول به درد کاربران می‌خورد یا نه، مطمئن شوید.
بنابراین می‌توانیم بگوییم پروتوتایپ یا نمونه اولیه یک راهکار ایده‌آل برای اطمینان از آن است که محصول مدنظرتان برای کاربران مناسب است.
پرسش‌های متداول
پروتوتایپ چیست؟
نمونه‌های اولیه یا Prototypeها پیش‌نویس‌هایی از نسخه نهایی ایده مدنظر شما هستند که بر عملکرد محصول تمرکز دارند و به ذی‌نفعان تصویر واضحی از محصول نهایی شما می‌دهند.
انواع Prototype چیست؟
Prototype با جزییات کم و Prototype با جزییات زیاد دو نوع رایج پروتوتایپ‌ها هستند. شما می‌توانید به تناسب زمان، هزینه، مهارت و البته مهم‌تر از آن‌ها نیازمندی خودتان از هر دو حالت پروتوتایپ یا یکی از آن‌ها استفاده کنید.
چرا از پروتوتایپ‌ها استفاده می‌کنید؟
با استفاده از پروتوتایپ‌ها می‌توانید قبل از آن که تیم توسعه را با آن همه هزینه و زمان درگیر ساخت محصول کنید، درباره اینکه اصلا ساخت چنین محصولی کار عاقلانه‌ای است یا خیر و آیا این محصول به درد کاربران می‌خورد یا نه، مطمئن شوید.
مزایای Prototype چیست؟
با کمک Prototypeها می‌توانید به اعتبارسنجی ایده، بررسی کاربرد پذیری محصول مدنظر، متقاعدسازی سرمایه‌گذاران و ذی‌نفعان و… بپردازید.
پروتوتایپ‌ها بهتر هستند یا سایر ابزارهای طراحی؟
ارائه یک طراحی تعاملی با پروتوتایپ‌ها، بزرگ‌ترین مزیت آن‌هاست و همین طراحی تعاملی است که Prototypeها را از وایرفریم‌ها و ماکت‌ها متمایز می‌کند.
